Cây vòi voi là cây gì? Công dụng và các bài thuốc chữa bệnh hiệu quả

Cây vòi voi là loại cây mọc hoang khắp mọi miền nước ta. Nhiều quốc gia trên khắp thế giới đã sử dụng vòi voi trong y học dân gian để điều trị bệnh. Nhưng nếu sử dụng không đúng cách, loại cây này có thể gây tác động tiêu cực đến sức khỏe con người. Nhiều người thắc mắc về hiệu quả của loại dược liệu này cũng như các bài thuốc từ cây. Trong bài viết này chúng tôi sẽ hỗ trợ bạn tìm hiểu kỹ hơn về loài cây đang rất được nhiều người quan tâm này!

Cây vòi voi là cây gì?

Cây vòi voi có tên khoa học là Heliotropium indicum L, thuộc họ Boraginaceae. Các tên gọi khác của cây vòi voi bao gồm cẩu vĩ trùng, đại vĩ đao, dền voi, nam độc hoạt,…

Cây vòi voi là một loại cây mọc hoang, cao khoảng 25 đến 40 cm. Cơ thể của nó chắc khỏe và được bao phủ bởi nhiều lông xù xì. Lá của cây vòi voi có hình bầu dục, bề mặt nhăn nheo và mép có răng cưa. Loài cây này được gọi là cây vòi voi vì hoa và cụm hoa không cuống màu trắng hoặc tím, cực kỳ giống với vòi voi. Tất cả các bộ phận của cây đều được tận dụng để làm dược liệu chữa bệnh.

Thông thường, cây vòi voi thường mọc hoang trong sân và bãi cỏ. Tất cả các mùa đều tốt cho việc thu hoạch cây, trong đó mùa hè và mùa thu là phổ biến nhất. Cây vòi voi được phơi khô hoặc dùng dần sau khi thu hoạch. Vị thuốc cây vòi voi có vị đắng hơi cay, mùi hắc, vào các kinh Tỳ, Thận, Đại tràng.

Theo nghiên cứu của y học hiện đại, cây vòi voi chứa chất alkaloid pyrolizidin có khả năng gây ung thư, tuy nhiên các hợp chất khác như indixin và indixin N-oxide cũng được phát hiện là có tác dụng ức chế các khối u.

Công dụng của cây vòi voi

Cây vòi voi có tính mát, mùi nồng, vị đắng, hơi cay, có tác dụng thông huyết, thanh nhiệt, tiêu viêm, trừ phong thấp. Những tác dụng này nhằm làm giảm bớt sự khó chịu liên quan đến viêm xương khớp.

Theo dân gian, cây vòi voi được dùng để chữa phong thấp, sưng khớp, đau lưng, mỏi gối, viêm họng, sưng nhọt và các chứng bệnh khác. Liều dùng: 15–30g dạng thuốc sắc, ngày 1 lần.

Loại thảo mộc này chỉ nên được sử dụng cho mục đích y học vì nó gây độc cho gan. Nó có thể dẫn đến sảy thai ở phụ nữ đang mang thai. Mọi người thường dùng lá và hoa tươi chữa mụn nhọt, sưng hạch, bong gân, tụ máu bên ngoài bằng cách giã nhỏ, chưng với giấm, đắp ngoài da.

Cây vòi voi trị bệnh gì? Bài thuốc từ cỏ vòi voi

Cây vòi voi có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau để điều trị bệnh. Dưới đây là 3 bài thuốc từ cỏ vòi voi điều trị bệnh đơn giản nhưng hiệu quả để bệnh nhân sử dụng tại nhà:

Bài thuốc từ cây vòi voi chữa bệnh viêm da cơ địa

Bài thuốc từ cây vòi voi có tác dụng điều trị bệnh nhanh chóng bởi dược tính của thảo dược sẽ thẩm thấu trực tiếp vào da, nhanh chóng kiểm soát các triệu chứng.

Hướng dẫn sử dụng cây vòi voi để chữa bệnh:

• Chuẩn bị sẵn một vài nhánh vòi voi tươi, bao gồm cả thân và lá. Nhặt bỏ những lá héo, dập, những lá còn lại rửa sạch rồi đem đi ngâm nước muối pha loãng để khử trùng.
• Ngâm vòi voi trong 15 phút, sau đó phơi khô, thái nhỏ, cho vào cối giã nhuyễn.
• Làm sạch kỹ vùng da cần điều trị sau đó hoa hỗn hợp lên và để yên trong 30 phút.
• Dùng nước ấm để rửa sạch da, sau đó dùng kem dưỡng ẩm nếu cần thiết. Sau 2 đến 3 tuần đắp thuốc đắp hàng ngày, các triệu chứng đau rát, ngứa và sưng tấy sẽ thuyên giảm nhiều.

Bài thuốc từ cây vòi voi chữa bệnh viêm xoang

Để người dùng có thêm công dụng từ cây vòi voi chữa viêm xoang thì phải kết hợp với cây ngũ sắc mới hiệu quả. Hoa ngũ sắc bao gồm tinh dầu và các hợp chất như geratocromen cadinen có khả năng chống phù nề, tiêu viêm, thúc đẩy quá trình dẫn lưu mủ trong hốc xoang, giúp người bệnh dễ thở và bớt cảm giác khó chịu.

Hầu hết mọi người đều có thể sử dụng bài thuốc này vì nó rất dễ dàng và tiện dụng. Do hai loài cây này mọc hoang khắp các cánh đồng nên nguyên liệu cũng đơn giản, rẻ tiền.

• Chỉ hái khoảng từ 10 – 15 cây vòi voi to và 5 – 10 cây ngũ sắc chỉ lấy phần lá. 
• Lá tươi đem rửa sạch rồi ngâm với nước muối pha loãng khoảng 10 phút rồi rửa lại với nước sạch. Vớt ra rổ cho ráo nước. Để đảm bảo thuốc phát huy tác dụng tốt nhất có thể, đầu tiên lá cần được xử lý để loại bỏ bụi bẩn và ký sinh trùng.
• Giã nát một ít lá cây, thêm chút muối rồi lọc lấy nước, bỏ bã. Để sử dụng trong ngày, nước được cho vào chai và bảo quản. 
• Đơn giản chỉ cần nhỏ 1-2 giọt vào lỗ mũi gặp vấn đề thường xuyên trong khoảng một tuần để theo dõi các triệu chứng giảm dần, đường mũi thông thoáng và thở dễ dàng hơn.

Một số bài thuốc chữa bệnh khác từ cỏ vòi voi

• Cây vòi voi có thể chữa bong gân, trật khớp sau khi nắn chỉnh: Chuẩn bị 30g lá và hoa cây vòi voi, 1 củ tỏi, 10g muối ăn. Giã nát tất cả các nguyên liệu, đắp vào chỗ khớp bị tổn thương rồi băng chặt lại.
• Bài thuốc chữa chấn thương phần mềm: Mộc hương 20g, sài đất 200g, vòi voi 50g đem sắc lấy nước tắm rửa vết thương.
• Chữa tràn dịch màng phổi, viêm phổi: Dùng 60g cây vòi voi tươi đun với nước rồi hòa với mật ong. Ngoài ra, bạn có thể giã nát 60g đến 120g lá vòi voi tươi để lấy nước cốt, sau đó có thể uống với mật ong.
• Giảm sưng amidan: Giã nát lá cây vòi voi tươi, chắt lấy nước súc miệng.
• Chữa phong thấp, nhức mỏi, tê bại, nhức mỏi xương khớp: Chuẩn bị 300g cây vòi voi khô, 200g rễ nhàu rừng, 150g hoa giấy, 100g cỏ mực. Đem tất cả các vị thuốc chữa bệnh trộn đều, rồi tán nhuyễn và vò thành từng viên. Mỗi lần uống 20 – 30 viên, ngày 2 – 3 lần.

Lưu ý khi chữa bệnh

• Một số loài cây vòi voi có chứa alkaloid chứa pyrrolizidine (hóa chất gây độc cho gan) có thể ức chế và làm hỏng tế bào gan, gây ra các triệu chứng bao gồm tiêu chảy, khó chịu ở dạ dày và chảy máu cũng như làm tăng nguy cơ ung thư. Người bệnh không được dùng hoặc phải hết sức thận trọng vì độc tính này âm ỉ, kéo dài, khó phát hiện, kể cả các bài thuốc chỉ dành cho sử dụng bên ngoài.
• Nếu không có sự giám sát của bác sĩ y học cổ truyền được đào tạo, không bao giờ sử dụng thuốc một cách tùy tiện. Việc sử dụng vòi voi không có mục đích có thể dẫn đến nhiều hậu quả tiêu cực hơn;
• Trẻ em, phụ nữ đang cho con bú hoặc phụ nữ mang thai không nên dùng thảo mộc cây vòi voi.
• Hạn chế dùng dược liệu cho người cao tuổi, người tỳ vị hư hàn, tiêu chảy kéo dài, người suy nhược cơ thể.
• Nước vòi voi không bao giờ được uống tùy tiện, vì nếu sử dụng quá mức hoặc bất cẩn, nó có thể gây nguy hiểm cho cơ thể, đặc biệt là gan. Ngừng sử dụng vòi ngay khi bạn nhận thấy các triệu chứng tiêu chảy hoặc khó chịu ở dạ dày.
• Khác với phương pháp Tây y, cách chữa bệnh bằng cây vòi voi thường có tác dụng chậm hơn, nên người bệnh phải kiên trì;
• Phải dùng nước ấm để rửa sạch da trước và sau khi dùng thảo dược.

Trên đây là những thông tin chi tiết chia sẻ về cây vòi voi, công dụng, các bài thuốc từ cỏ vòi voi cũng như những lưu ý quan trọng khi sử dụng thảo dược này để chữa bệnh. Hy vọng bài viết trên đã hỗ trợ bạn đọc hiểu rõ hơn về cây thuốc quý này cũng như biết cách sử dụng sao cho hiệu quả và an toàn nhất!