Vô sinh nguyên phát: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Căn bệnh vô sinh không còn quá xa lạ đối với nhiều người hiện nay, chúng làm cho các cặp vợ chồng không thể có con dù không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến căn bệnh vô sinh nguyên phát này? Biện pháp để phòng tránh ra sao? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây cùng GDV Sport bạn nhé.

Vô sinh nguyên phát là gì

Đây là tình trạng các cặp vợ chồng quan hệ đều đặn, không sử dụng biện pháp tránh thai trong vòng 1 năm nhưng vẫn không có thai. Hiện nay, cả nam giới và nữ giới đều có thể mắc phải tình trạng vô sinh nguyên phát này. 

Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế, tại các nước phát triển, bệnh vô sinh do yếu tố nữ được báo cáo 37%, vô sinh do yếu tố nam là 8% và vô sinh do cả nam và nữ là 35%. Ngoài ra, có đến 5% các cặp vợ chồng bị vô sinh không rõ nguyên nhân và 15% có thai trong thời gian đang nghiên cứu. Nghiên cứu này đã minh họa rằng, không nên tin rằng vô sinh là kết quả chủ yếu của các rối loạn ở bạn tình nữ.  Vô sinh nguyên phát cần được thăm khám và tìm hiểu ở cả vợ lẫn chồng để đưa ra biện pháp can thiệp phù hợp.

Nguyên nhân gây nên căn bệnh vô sinh nguyên phát

Đối với nam giới

Những lý do sau đây có thể làm tinh trùng của nam giới kém hay có số lượng ít gồm:

• Tắc nghẽn đường sinh sản gây tình trạng rối loạn chức năng phóng tinh. Sự tắc nghẽn này có thể xảy ra trong ống dẫn tinh hay túi tinh. Và sự tắc nghẽn này thường xảy ra do chấn thương hoặc do nhiễm trùng đường sinh dục.
• Rối loạn nội tiết tố dẫn đến tình trạng bất thường về hormone do tuyến yên, vùng dưới đồi và vùng tinh hoàn sản xuất. Các hormone như testosterone sẽ điều chỉnh việc sản xuất tinh trùng. Ví dụ về các rối loạn sẽ dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố bao gồm cả ung thư tuyến yên hoặc tinh hoàn.
• Tinh hoàn không sản xuất ra tinh trùng, ví dụ do giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc do các phương pháp điều trị y tế đã làm suy yếu tế bào sản xuất tinh trùng (ví dụ như hóa trị)
• Chức năng và chất lượng tinh trùng gặp bất thường. Những tình trạng hoặc tình huống gây hình dạng (hình thái) và sự di chuyển (khả năng vận động) bất thường của tinh trùng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản. Ví dụ, việc sử dụng steroid đồng hóa cũng có thể gây ra các thông số tinh dịch bất thường như số lượng, hình dạng tinh trùng
• Do sử dụng thuốc ảnh hưởng chất lượng tinh trùng như thuốc tăng huyết áp, điều trị dạ dày,… khiến cho tinh trùng di động kém. 
• Do căng thẳng kéo dài, do vợ chồng mâu thuẫn,… cũng có thể dẫn đến tình trạng vô sinh ở nam giới.

Đối với nữ giới

Một số nguyên nhân gây nên tình trạng vô sinh nguyên phát ở nữ giới bao gồm:

• Do viêm nhiễm vùng chậu như vi khuẩn Chlamydia, lậu,… gây vô sinh. 
• Do bệnh lý buồng trứng, tử cung: u xơ tử cung, polyp tử cung, buồng trứng đa nang,…
• Do viêm tắc ống dẫn trứng: ống dẫn trứng có thể bị viêm do viêm cổ tử cung, viêm nhiễm âm đạo,… để lại sẹo làm chít hẹp đường dẫn trứng và ngăn cản sự di chuyển gặp gỡ của trứng đồi với tinh trùng. 
• Do một số bệnh lý khác như béo phì, đái tháo đường, bệnh thận, gout, gan, bệnh tuyến giáp…
• Rối loạn hệ thống nội tiết gây nên tình trạng mất cân bằng hormone sinh sản. Hệ thống nội tiết bao gồm vùng dưới đồi, tuyến yên. Ví dụ về các rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến hệ thống này gồm ung thư tuyến yên, suy tuyến yên.
• Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo, thường xuyên sử dụng rượu bia, các chất kích thích, thuốc lá, hay môi trường ô nhiễm, tuổi tác (sau 35)… cũng sẽ ảnh hưởng ít nhiều tới khả năng sinh sản ở nữ giới.

Xem thêm: Cây hy thiêm và các bài thuốc chữa bệnh từ dân gian

Dấu hiệu của vô sinh nguyên phát

Bạn nên chú ý theo dõi sức khỏe bản thân xem có những dấu hiệu như sau hay không:

Đối với nam giới

Các dấu hiệu giúp chúng ta nhận biết căn bệnh vô sinh nguyên phát ở nam giới bao gồm:

• Đau khi đã xuất tinh, tinh dịch lẫn cả máu.
• Sưng to ngay vùng bìu, căng tròn như quả bóng, mềm ở 1 hoặc ở cả 2 bên.

• Tinh hoàn sẽ bị xoắn hoặc không nằm đúng vào vị trí trong bìu.
• Bộ phận tinh hoàn bị sưng đỏ lên do viêm mào tinh hoàn thể nặng hay có thể là tinh hoàn bị xoắn làm cho máu không di chuyển để cung cấp chất dinh dưỡng cho tinh hoàn.
• Rối loạn chức năng tình dục.
• Đau dọc bộ phận ống đái hoặc xuất hiện dịch mủ chảy ra ngay từ miệng sáo (lỗ đái).
• Biểu hiện toàn thân như béo bụng, da khô và nhăn nheo, rụng tóc, ra nhiều mồ hôi, stress, lo lắng…

Đối với nữ giới

Vô sinh nguyên phát xảy ra ở nữ giới thường sẽ rất khó đẻ nhận biết trong các trường hợp không thể xác định được nguyên nhân. Dưới đây là các dấu hiệu thường gặp:

• Rối loạn kinh nguyệt: thống kinh, mất kinh, rong kinh trên 10 ngày, kinh nguyệt ra ít (chỉ khoảng 2 – 3 ngày đầu rồi mất hẳn), kinh nguyệt có màu bất thường (màu đen, vón cục)…
• Cơ thể thườn xuyên mệt mỏi, đau đầu chóng mặt, béo phì hoặc quá gầy gò ốm yếu, có các bệnh lý về gan thận, tim mạch, nội tiết…
• Quan hệ tình dục đều đặn không sử dụng biện pháp tránh thai nhưng không có thai.

Cách chẩn đoán vô sinh nguyên phát 

Đối với nam giới

Nam giới sẽ được bác sĩ thăm khám lâm sàng trước rồi sau đó sẽ tiến hành thực hiện một số xét nghiệm để tìm ra vấn đề trong quá trình xuất tinh cũng như sản xuất tinh trùng. Những xét nghiệm liên quan đến chẩn đoán vô sinh nguyên phát ở nam giới bao gồm:

• Xét nghiệm tinh dịch đồ.
• Xét nghiệm hormone.
• Siêu âm bìu.
• Xét nghiệm các vấn đề về dự đoán có thể liên quan di truyền.
• Sinh thiết tinh hoàn (trong trường hợp dùng biện pháp thăm dò khác nhưng không tìm được ra tinh trùng).

Đối với nữ giới

Trước khi làm các xét nghiệm cận lâm sàng, bác sĩ sẽ hỏi một số vấn đề sức khỏe, quan hệ tình dục và khám lâm sàng. Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm, bao gồm: 

• Chụp buồng trứng tử cung.
• Kiểm tra lại khả năng dự trữ của buồng trứng.
• Xét nghiệm hormone.
• Kiểm tra sự rụng trứng.
• Siêu âm vùng chậu.

Điều trị vô sinh nguyên phát

Tuỳ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra nguyên tắc điều trị phù hợp. Thông thường sẽ có các phương pháp điều trị như: 

Thay đổi lối sống

Các cặp đôi cần chủ động trong việc xây dựng và cải thiện lối sống, sinh hoạt lành mạnh nư: 

• Hạn chế sử dụng các thực phẩm có chứa nhiều dầu mỡ, thiếu cân bằng nhóm chất dinh dưỡng. Bạn hãy ưu tiên bổ sung các thực phẩm có lợi cho sức khỏe để có thể cải thiện chất lượng tinh trùng cũng như không làm ảnh hưởng đến tình trạng rụng trứng hay chu kỳ kinh nguyệt. 

• Tập thể dục thể thao đều đặn nhưng với cường độ vừa phải. 
• Cải thiện cân nặng (nếu bạn quá gầy hoặc quá béo) 
• Không hút thuốc, không uống rượu bia.

Sử dụng thuốc

Bác sĩ có thể chỉ định dùng một số loại thuốc cho một số trường hợp vô sinh nguyên phát do bệnh lý gồm: 

• Thuốc giúp thụ thai nhằm kích thích sự rụng trứng ở nữ nếu nguyên nhân là do rối loạn rụng trứng. 
• Thuốc điều trị những vấn đề ảnh hưởng khả năng sinh sản khác ở nam giới như rối loạn cương dương hay mất cân bằng hormone 
• Thuốc chống oxy hoá, thuốc đặc trị nhằm nâng cao chất lượng của tinh trùng. 
• Kháng sinh trong trường hợp có viêm hoặc nhiễm khuẩn.

Phẫu thuật

Bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật với các trường hợp như sau: 

• Nam giới: tắc nghẽn ống dẫn tinh, giãn tĩnh mạch tinh hoàn…
• Nữ giới: u xơ, u nang tử cung, polyp nội mạc tử cung, mô sẹo tại tử cung, vách ngăn tử cung…

Các phương pháp hỗ trợ sinh sản

Ngoài các phương pháp trên thì bác sĩ cũng có thể khuyến khích cặp đôi tìm tới các phương pháp hỗ trợ sinh sản khác như: 

• Phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
• Tiêm tinh trùng vào trong bào tương noãn (ICSI)
• Bơm tinh trùng vào trong tử cung (IUI)
• Lấy tinh trùng bằng thủ thuật trong trường hợp vô sinh ở cơ thể nam giới 
• Hỗ trợ phôi thoát màng (AH) 
• Chuyển phôi trong giai đoạn phôi nang (phôi 5 ngày) 
• Cho nhận noãn, tinh trùng, phôi 
• Phương pháp trữ lạnh phôi, tinh trùng, noãn

Phòng ngừa vô sinh nguyên phát

Để phòng ngừa tình trạng vô sinh và đồng thời tăng khả năng thụ thai, các cặp vợ chồng nên: 

• Duy trì đời sống vợ chồng an toàn: Cần vệ sinh sạch sẽ trước và sau khi quan hệ để tránh tình trạng viêm nhiễm, quan hệ đều đặn 2 – 3 lần/tuần, không nên quan hệ thô bạo,… 
• Giữ tâm trạng thoải mái vui vẻ, tránh lo lắng hay căng thẳng stress,…
• Hạn chế sử dụng chất kích thích như rượu bia, thuốc lá vì nó có thể làm giảm đi chất lượng tinh trùng và trứng hay nghiêm trọng hơn là giảm ham muốn. 
• Nên thường xuyên vận động cơ thể để có thể lực khỏe mạnh, tránh béo phì hoặc quá gầy gò, ốm yếu. 
• Bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể: bao gồm các loại hải sản, rau củ, trái cây…
• Hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các hoá chất, ô nhiễm, bức xạ từ môi trường. Đây cũng sẽ là nguyên nhân dẫn tới tình trạng vô sinh nguyên phát cho cả nam và nữ. 

• Thăm khám định kỳ để can thiệp kịp thời khi phát sinh những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến sức khỏe sinh sản. 
• Tuân thủ đúng theo các chỉ định của bác sĩ để quá trình điều trị, phòng tránh được tối đa khả năng vô sinh.

Vô sinh nguyên phát không phải là không có cách để điều trị. Tuy nhiên, quá trình điều trị sẽ cần sự quyết tâm và kiên trì từ cả vợ lẫn chồng. Hai bạn không nên nản chí mà bỏ cuộc giữa chừng, thay vào đó hãy tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn và giữ vững niềm tin vào một tương lai tốt đẹp hơn.