Huyết áp tăng đột ngột: Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý

Huyết áp tăng đột ngột có thể gây ra đột quỵ và tử vong cho người bệnh trong gang tấc ở một vài trường hợp. Do đó, việc tìm hiểu các nguyên nhân, triệu chứng của tình trạng này sẽ giúp chúng ta có được biện pháp phòng tránh kịp thời. 

Xem thêm:

Tìm hiểu về huyết áp và nhịp tim của người cao tuổi

Các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp bạn nên biết 

Huyết áp tăng đột ngột là gì?

Tăng huyết áp đột ngột được biết đến là tình trạng huyết áp bất chợt tăng cao kịch phát, lên đến 200 mmHg hoặc có thể hơn 200 mmHg. Trường hợp huyết áp tăng cao và tăng nhanh, không thể hạ sẽ gây áp lực dòng máu bên trong lòng mạch máu lớn và có thể dẫn đến biến chứng cơ quan đích như tim, não, thận, phổi.

Nếu như người bệnh bất ngờ tăng huyết áp đột ngột thì gia đình cần có phương án xử trí kịp thời và lập tức di chuyển họ đến cơ sở y tế gần nhất. Khi qua cơn bệnh, bệnh nhân cũng như gia đình cần siết chặt chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hàng ngày để tránh tái phát.

Triệu chứng tăng huyết áp đột ngột

Nhận biết sớm các triệu chứng sẽ giúp xác định hướng xử lý khi bạn đối mặt với tình trạng tăng huyết áp đột ngột. Khi chỉ số huyết áp vượt quá mức 120/80 mmHg, bạn sẽ có thể trải qua những triệu chứng sau:

• Đau đầu đột ngột;
• Chóng mặt, hoa mắt;

• Sự suy giảm thị lực;
• Khó duy trì tư được thế thăng bằng;
• Khó thở, tức ngực;
• Tê liệt hoặc mất dần khả năng vận động ở chân, tay hoặc tại nửa bên cơ thể.

Trong trường hợp nghiêm trọng sẽ còn có nguy cơ xuất huyết não khi áp lực máu trong mạch máu nuôi não tăng quá cao và gây tổn thương. Tăng huyết áp đột ngột cũng có thể làm vỡ dây thần kinh tại võng mạc và dẫn đến mù lòa vĩnh viễn. Một số trường hợp khác còn có thể gặp phải như: co giật, lú lẫn, thay đổi trạng thái tinh thần và thậm chí còn rơi vào tình trạng hôn mê.

Nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột

Có nhiều nguyên nhân gây tăng huyết áp đột ngột, một trong số đó bao gồm:

Ngừng uống thuốc theo đơn kê

Không uống thuốc hay uống không đủ liều theo đơn kê của bác sĩ là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu khiến cho bệnh lý huyết áp tăng đột ngột. Nếu chỉ số huyết áp giảm hoặc trở về mức bình thường trong thời gian dài thì lúc này bác sĩ có thể giảm liều lượng thuốc kèm chỉ định theo dõi huyết áp hàng ngày.

Sử dụng quá nhiều thuốc

Một số loại thuốc điều trị có thể khiến cho chỉ số huyết áp của bạn tăng cao một cách đột ngột. Điển hình như là NSAIDs (ibuprofen hay aspirin). Ngoài ra, sự kết hợp không hợp lý của một số loại thuốc sẽ còn có nguy cơ gây tăng huyết áp bất ngờ.

Chế độ ăn uống 

Chế độ dinh dưỡng rất quan trọng đối với người mắc bệnh huyết áp. Thói quen ăn uống không tốt như sử dụng nhiều thực phẩm có hàm lượng chất béo bão hòa cao, nồng độ natri (muối) cao cũng sẽ có khả năng dẫn đến huyết áp tăng cao. Các chất này sẽ làm tăng hàm lượng chất tan và các chất béo trong máu. Đây là nguyên nhất hàng đầu gây tích tụ trong mao mạch và dẫn đến tình trạng tắc nghẽn mạch máu.

Hút thuốc lá, uống rượu bia gây tăng huyết áp đột ngột

Khói thuốc có chứa đến hơn 7000 chất độc khác nhau. Trong đó, nicotine có nguy cơ tổn thương các mao mạch và dẫn đến tình trạng mạch máu bị giảm tính đàn hồi, khó đối phó với sự thay đổi liên tục của huyết áp. Điều này sẽ có thể dẫn đến tăng hoặc giảm huyết áp một cách đột ngột.

Các yếu tố khác

• Thay đổi vị trí, tư thế 
• Uống cà phê trong thời gian dài 
• Thường xuyên căng thẳng, xúc động, lo lắng…
• Các bệnh lý như thận, u trong tuyến tiết hormone, tăng cân, mất cân bằng nội tiết tố hoặc chấn thương cột sống…

Tăng huyết áp đột ngột nguy hiểm ra sao?

Khi huyết áp tăng cao và tăng nhanh liên tục sẽ khiến cho áp lực máu bên trong lòng mạch lớn, điều này sẽ dễ dẫn đến các biến cố nguy hiểm trên tim mạch. Cụ thể bao gồm:

• Tắc, hẹp động mạch.
• Mạch máu sẽ dễ bị vỡ và gây ra tình trạng xuất huyết, đặc biệt là xuất huyết não dẫn đến đột quỵ nguy hiểm đến tính mạng, thậm chí là tử vong.
• Suy tim cấp tính vì tim phải co bóp liên tục.

• Nhồi máu cơ tim.
• Nhồi máu não.

Ngoài các biến chứng trên tim mạch thì bệnh nhân bị tăng huyết áp đột ngột còn có thể gặp thêm các tổn thương nghiêm trọng khác trên các cơ quan khác như:

• Phù phổi cấp.
• Suy thận cấp.
• Xuất huyết võng mạc dẫn đến tình trạng mù lòa,…

Cách xử lý huyết áp tăng đột ngột

Phần lớn các trường hợp huyết áp tăng đột ngột đều sẽ có thể tự điều hòa và hạ xuống mức bình thường. Dẫu vậy, khi có nhiều các yếu tố tác động hoặc với cường độ mạnh, cơ thể sẽ rất khó để điều chỉnh. Và lúc này áp lực dòng máu lớn sẽ có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.

Khi người bệnh xuất hiện triệu chứng tăng huyết áp đột ngột, những người xung quanh nên xử trí theo 3 bước sau đây:

Bước 1: Cho người bệnh nằm nghỉ, thả lỏng cơ thể và sau đó hướng dẫn họ hít thở sâu, đều.

Bước 2: Di chuyển người bệnh đến những nơi thoáng mát, yên tĩnh và hạn chế âm thanh lớn, ánh sáng mạnh.

Bước 3: Tiến hành đo lại huyết áp. Nếu như:

• Huyết áp khoảng 140 – 160 mmHg thì có thể nghỉ ngơi và sau đó theo dõi tại nhà.
• Huyết áp trên 160 mmHg, có dấu hiệu tiếp tục tăng thì có thể sử dụng thuốc hạ huyết áp, thuốc lợi tiểu theo đúng chỉ định của bác sĩ
• Huyết áp không hạ dù đã sử dụng thuốc thì ngay lập tức phải di chuyển người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.

Đây là 3 bước xử trí huyết áp tăng cao đột ngột cơ bản, không đòi hỏi người thực hiện sơ cứu phải có chuyên môn y tế cao. Hãy dựa vào tình trạng, chỉ số huyết áp để có thể đưa quyết định nhằm bảo toàn tối đa sức khỏe cũng như tính mạng bệnh nhân.

Cách điều trị huyết áp tăng đột ngột

Điều trị tăng huyết áp đột ngột cần dựa vào triệu chứng, chỉ số huyết áp cùng nguyên nhân gây bệnh. Vậy nên, mỗi bệnh nhân sẽ có phương án hạ huyết áp khác nhau theo đúng chẩn đoán và chỉ định của bác sĩ. Thông thường sẽ phân theo cấp độ từ nhẹ đến nặng như sau:

• Trường hợp huyết áp tăng đột ngột có thể tự thuyên giảm, người bệnh sẽ chỉ cần điều chỉnh lại chế độ sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng cũng như thời gian và áp lực lao động.
• Với trường hợp khẩn cấp, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm tĩnh mạch để giúp điều hòa huyết áp nhanh chóng. Song song với đó là thực hiện thêm các xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân cũng như bệnh lý liên quan có thể gây ra.
• Biến chứng huyết áp tăng đột ngột sẽ được tiến hành điều trị một cáhc cùng lúc, hoặc sử dụng với nhiều liệu pháp khác nhau để nhằm hạ huyết áp an toàn.
• Huyết áp tăng đột ngột do các bệnh lý tiềm ẩn hay bệnh nền như khối u nội tiết có thể được xem xét và can thiệp sâu bằng phẫu thuật.

Phòng tránh huyết áp tăng đột ngột

Tăng huyết áp đột ngột có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và giới tính khác nhau và sẽ không còn khoanh vùng riêng với nhóm người già. Nếu chưa mắc huyết áp cao hoặc thuộc thành phần nguy cơ thì bạn nên thực hiện các biện pháp sau đây để phòng tránh hiệu quả:

• Hạn chế sử dụng rượu, bia, thức uống có cồn, cà phê và từ bỏ hút thuốc lá vì nhiều nghiên cứu đã chứng minh nicotine trong thuốc lá, ethanol, caffeine đều là những chất tác động lên huyết áp của cơ thể con người.
• Lựa chọn các thực phẩm có chứa ít muối, giảm lượng muối ăn khi chế biến thực phẩm để giúp ngăn chặn huyết áp cao hiệu quả vì muối là một trong những nguyên nhân quan trọng gây nên tăng huyết áp.

• Tập thể dục đều đặn sẽ rất có lợi đối với sức khỏe. Nó không những giúp đốt cháy lượng mỡ dư thừa mà còn giúp hạn chế xơ vữa động mạch để nâng cao sức bền cho tim mạch.
• Loại bỏ những thực phẩm ăn vặt, thức ăn nhanh hay nội tạng động vật, LDL, cholesterol, triglyceride để nhằm giảm bớt yếu tố nguy cơ hình thành mảng xơ vữa, bít tắc mạch máu,… Thay vào đó hãy dùng những loại dầu thực vật không bão hòa, tốt cho tim mạch như dầu oliu, dầu đậu nành, dầu mè,…
• Nên bổ sung thêm nhiều thực phẩm giàu chất xơ, chống oxy hóa như vitamin A, C, E, polyphenol, caroten, bioflavonoid, anthocyanin, xantophyl,… cùng các loại trái cây họ cam chanh (cam, quýt, bưởi, quất,…), việt quất, mâm xôi, nho đỏ, nho đen, rau dền, bụp giấm, trà xanh, hoa hòe, gấc, tảo biển,… 
• Tuân thủ và sử dụng đúng thuốc điều trị huyết áp cũng như các loại thuốc điều trị khác theo sự hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ. Không tự ý uống thuốc hay bỏ liều, tăng liều vì nó dễ gây tác dụng dội ngược trên huyết áp, đặc biệt là tình trạng tăng huyết áp đột ngột.

Phòng tránh huyết áp tăng đột ngột ngay hôm nay để ngăn chặn các biến chứng nhồi máu não, suy tim cấp, vỡ mạch máu, tắc hẹp động mạch, xuất huyết não. Trong trường hợp triệu chứng bệnh không thuyên giảm thì cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và nhận chỉ định dùng thuốc từ bác sĩ.