Lá lách là gì? Tìm hiểu cấu tạo, chức năng và cách bảo vệ lá lách

Lá lách đảm nhận chức năng quan trọng trong hệ tuần hoàn máu và giúp bảo vệ cơ thể tránh khỏi những vi khuẩn gây hại ngoài môi trường. Trong bài viết này, GDV Sport sẽ giúp các bạn tìm hiểu rõ hơn lá lách là gì, cấu tạo, chức năng của lá lách và những cách bảo vệ lá lách luôn khỏe mạnh.

Xem thêm >>> Sáng ngủ dậy bị đau xương ức

Lá lách là gì

Lá lách là một tạng huyết đảm nhận vai trò sản sinh tế bào lympho và tái sinh các tế bào hồng cầu già cỗi. Lá lách có màu đỏ thẫm, được coi như cơ quan lớn nhất của hệ bạch huyết. Vị trí của lá lách ở phía bên trái của bụng và được bảo vệ bởi lồng ngực.

Bao bọc lá lách là các dây chằng và niêm mạc nên bình thường không thể sờ thấy lá lách ở thành bụng. Tuy nhiên khi mắc các bệnh lý liên quan đến lá lách, khiến lá lách phình to ra thì có thể sờ thấy bộ phận này ở ngay dưới da bụng.

Cấu tạo của lá lách là gì

Lá lách có hình dạng tháp gồm ba mặt, một đỉnh và một đáy. Một người trưởng thành khỏe mạnh thường sở hữu lá lách có chiều dài 7-14cm, trọng lượng dao động từ 150gr-200gr.

Cấu tạo của lá lách bao gồm 2 phần chủ yếu là mô chống đỡ và nhu mô lách, cụ thể:

– Mô chống đỡ: gồm vỏ xơ, dây xơ, bè xơ.

– Nhu mô lách:gồm hai vùng chính gọi là tủy đỏ và tủy trắng.

• Tủy đỏ: Bên trong gồm xoang tĩnh mạch và các tuyến lách hay hiểu chi tiết hơn là các mô liên kết có chứa bạch cầu, hồng cầu, tế bào lympho, đại thực bào, tương bào, bạch cầu, bên ngoài là các sợi võng bao quanh.
• Tủy trắng: Chiếm 1/5 trọng lượng lách, gồm nhiều mô bạch huyết bao quanh các động mạch, trong đó có một số mô bạch huyết ở dạng nang bạch huyết. Tủy trắng phân chia thành 3 vùng: vùng quanh động mạch tập trung tế bào lympho T – vùng trung tâm sinh sản tập trung tế bào lympho B – vùng rìa ngăn cách giữa tủy đỏ và tủy trắng chứa tương bào, đại thực bào – tế bào lympho.

Chức năng của lá lách đối với cơ thể

• Lọc máu: Chức năng chủ yếu của lá lách là lọc máu, máu chảy vào lá lách sẽ trải qua một quá trình kiểm soát chất lượng để phát hiện những tế bào hồng cầu già cỗi hoặc hư hỏng. Những tế bào được phát hiện này sẽ chia nhỏ bởi đại thực bào. Ngoài ra, khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ liên kết, lá lách sẽ loại bỏ những gì không còn tác dụng và lưu trữ lại những chất hữu ích như sắt.

• Lưu trữ máu: Bên cạnh chức năng lọc máu, lá lách đảm nhận chức năng lưu trữ máu thông qua cơ chế mở rộng mạch máu lá lách. Có tới ¼ tế bào lympho được lưu trữ trong lá lách tại mỗi thời điểm. Chính vì vậy mà lá lách luôn dự trữ một lượng máu nhất định và sẽ giải phóng khi cơ thể cần sử dụng. 
• Lá lách tham gia phản phản ứng miễn dịch bằng cách phát hiện các mầm bệnh gây hại như vi khuẩn, virus và sản sinh tế bào bạch cầu. 
• Lá lách sản sinh ra các hợp chất properdin, tuftsin, opsonins, những hợp chất này giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Nếu cơ thể gặp các vấn đề về lá lách đồng nghĩa với việc hệ miễn dịch của bạn cũng bị suy yếu.

Một số bệnh có thể gặp liên quan đến lá lách

Phần nội dung trên đã chia sẻ lá lách là gì và chức năng của lá lách. Có thể nhận thấy lá lách đảm nhận nhiều chức năng quan trọng, nếu không bảo vệ sức khỏe, chúng ta dễ gặp phải một số bệnh nguy hiểm liên quan đến lá lách như:

• Lá lách to: Tế bào máu bị tổn thương khiến lá lách to lên, kéo theo đó là quá trình lọc máu hoạt động kém hiệu quả, vô tình loại bỏ các tế bào bình thường và để lại ít tế bào tiểu cầu, hồng cầu chất lượng. Lá lách to khiến bạn cảm thấy đau đớn, thậm chí là vỡ ra đe dọa tới tính mạng. Tuy nhiên có nhiều trường hợp lá lách to do chịu áp lực lớn hoặc rối loạn máu.

• Lá lách phụ: Theo nhiều nghiên cứu, có đến 15% người cơ thể cấu tạo 2 lá lách. Lá lách thứ hai thường nhỏ hơn lá lách thứ nhất khoảng 1cm đường kính và không gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.
• Vỡ lá lách xảy ra khi gặp tai nạn, chấn thương gây chảy máu bên trong và đe dọa đến mạng sống. Nhiều trường hợp tai nạn chưa phát hiện ngay lá lách bị tổn thương mà sau 2-3 tuần mới có thể phát hiện ra và rất khó cứu chữa. Ngoài ra, bệnh sốt rét, bệnh mononucleose cũng có thể  làm lá lách sưng lên và dẫn đến vỡ lá lách.
• Bệnh hồng cầu hình liềm: Đây là chứng bệnh thiếu máu di truyền do huyết sắc tố rối loạn. Khi đó, các thế bào hồng cầu có hình dạng lưỡi liềm khiến máu khó lưu thông và tổn thương đến nhiều hệ cơ quan, bao gồm cả lá lách.
• Giảm tiểu cầu: Lá lách to chứa nhiều tiểu cầu hơn đồng nghĩa với việc lượng tiểu cầu tham gia vào các hoạt động khác của hệ tuần hoàn không đủ dùng. Người mắc chứng giảm tiểu cầu khi gặp chấn thương ngoài da đều bị mất nhiều máu và khó cầm máu.
• Ung thư: Bệnh ung thư bắt nguồn từ lá lách được gọi là ung thư lá lách sơ cấp, nếu tế bào ung thư lây lan từ bộ phận khác qua lá lách thì được gọi là ung thư thứ phát. Hia loại ung thư này điều rất nguy hiểm, cần được chữa trị ngay từ giai đoạn đầu tiên. 
• Nhồi máu lách Đông máu, tắc nghẽn mạch máu thường dẫn đến máu cung cấp tới lá lách bị gián đoạn. Tình trạng này gọi là nhồi máu lách, khiến người bệnh cảm thấy đau đớn dữ dội và cần được cấp cứu.

Xem thêm >>> Rát lưỡi nguyên nhân và cách điều trị

Bảo vệ lá lách luôn khỏe mạnh

Sau khi đã hiểu rõ lá lách là gì và những chức năng của bộ phận này, thực hiện những biện pháp dưới đây sẽ giúp bạn bảo vệ lá lách luôn khỏe mạnh:

• Tuyệt đối không sử dụng chung đồ dùng cá nhân như bàn chải đánh răng, khăn rửa mặt, cốc, chén, quần áo,… với những người khác. Đặc biệt là những người có hệ miễn dịch suy yếu và mắc bệnh nhiễm trùng, nhiễm khuẩn, rối loạn bạch cầu,…
• Khi tham gia các môn thể thao vận động mạnh cần mặc đồ bảo hộ để bảo vệ lá lách cũng như hệ cơ quan khác khỏi chấn thương.
• Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để phòng tránh những bệnh lây nhiễm nguy hiểm.
• Hạn chế sử dụng đồ uống chứa cồn như rượu, bia, các chất kích thích không lành mạnh để bảo vệ lá lách và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
• Luôn luôn thắt dây an toàn khi lá xe và tuân thủ quy định an toàn giao thông.
• Thực hiện thói quen ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya để giảm bớt áp lực cho gan và lá lách.

Lá lách là một cơ quan đảm nhận chức năng quan trọng trong hệ tuần hoàn máu và hỗ trợ hoạt động miễn dịch cơ thể. Tuy nhiên trong những trường hợp bất khả kháng cần cắt bỏ lá lách, một người vẫn có thể tiếp tục sống bình thường sau ca phẫu thuật. Khi đó, hạch bạch huyết và gan của bạn sẽ thay thế và thực hiện chức năng của lá lách. Mong rằng những thông tin chia sẻ lá lách là gì, cấu tạo, chức năng của lá lách trong bài viết trên có thể giúp bạn hiểu rõ cấu tạo cơ thể mình và thực hiện những biện pháp để bảo vệ sức khỏe bền vững.