Sâm đại hành: Đặc điểm, công dụng, cách dùng

Sâm đại hành không chỉ thường được dùng để làm rau xào ăn, nấu nước, ngâm rượu uống mà chúng còn một loại dược liệu dùng làm thuốc với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Và để hiểu rõ hơn về công dụng của sâm đại hành, mời bạn cùng đọc bài viết dưới đây!

Tìm hiểu chung về cây sâm đại hành

Sâm đại hành là loại câu thảo sống lâu năm, cao từ 30 – 60cm, có lá hình mũi mác dài với các gân chạy song song và thường tập trung nhiều ở phần gốc của cây.

Thân cây hơi phình ra, giống như củ hành nhưng lại có màu đậm hơn và dài hơn, ở bên ngoài có lớp vảy màu đỏ nâu. Củ dài khoảng 4 -5cm, đường kích 2 – 3cm, khi bạn cắt ra sẽ thấy bên trong có màu đỏ nhạt, có vòng tròn đồng tâm màu trắng. Hoa mọc thành chùm, có 3 cánh màu trắng hoặc hơi vàng và có 3 lá đài, 3 nhị màu vàng.

Cây sâm đại hành mọc theo hình thức tái sinh và đẻ nhánh non. Người ta thường sử dụng phần rễ và thân củ của cây sâm đại hành để làm thuốc. 

Cng dụng của sâm đại hành 

Khả năng chống lại ung thư 

Một số nghiên cứu đã chỉ ra sâm đại hành có đặc tính gây độc tế bào mạnh trên một số tế bào ung thư. Tuy nhiên cần có nhiều nghiên cứu hơn để chứng minh tác dụng này của sâm đại hành. 

Ngăn ngừa các biến chứng của bệnh đái tháo đường 

Khi đường huyết của người bệnh đái tháo đường tăng cao sẽ xảy ra quá trình stress oxy hóa, dẫn đến rối loạn các chức năng nội mô khác và di chứng lên đa mạch. Vậy nên, các cách để điều trị bệnh tiểu đường chủ yếu là ngăn chặn tiến trình này. Trong khi đó, chiết xuất từ sâm đại có chứa thành phần hóa thực vật, giúp ngăn chặn stress oxy hóa. Tác dụng này đã được các nghiên cứu in vitro và in vivo chứng minh. 

Giúp kháng khuẩn

Dịch chiết toàn phần tử củ sâm đại hành đã được các nghiên cứu chứng minh với khả năng ức chế in vitro đối với phế cầu khuẩn, liên cầu tan máu, tụ cầu vàng và có tác dụng yếu với Shigella flexneri, Bacillus anthracis, R.mycoides, S.dysenteriae.

Tiềm năng chống viêm

Loại cây này có cơ chế hoạt động như các chất ức chế enzym cyclooxygenase (COX), gồm COX 1 và COX 2, ức chế các chất trung gian gây viêm như thromboxan và prostaglandin. Cơ chế này cũng gần giống với các thuốc chống viêm thường được dùng trong điều trị ung thư, viêm khớp dạng thấp hay các bệnh rối loạn tự miễn. 

Tuy nhiên, các loại thuốc này khi được sử dụng lâu dài lại thường gây tác dụng phụ đối với hormon glucocorticoid cortisol, làm ảnh hưởng đến chức năng gan, thận. Trong khi đó, sâm đại hành lại rất an toàn và không có biểu hiện gây độc. Vây nên, loại cây này đang được xem là một ứng viên tiềm năng để thay thế các liệu pháp chống viêm hiện nay. 

Chữa lành vết thương 

Trong sâm đại hành có các thành phần hóa thực vật như phenolic, flavonoid có thể tác động hiệp đồng với các chất tự chữa lành tự nhiên trong cơ thể. Chiết xuất của sâm đại hành cũng được bào chế dưới dạng gel thể hiện khả dụng sinh học tại chỗ tốt cho biểu bì và quá trình lành lại của biểu bì. Nhờ đó, loại dược liệu khi được bôi ngoài có thể giúp chữa trị các vết thương có mủ hoặc các vết bỏng. 

Ngoài ra, các sản phẩm chiết xuất tự nhiên như sâm đại hành còn được dùng nhiều trong việc chăm sóc và làm trắng da. Bởi vì các hóa thực vật của loại cây này có thể ức chế quá trình hình thành hắc sắc tố mà không gây bất kỳ kích ứng hoặc viêm da nào, giúp da trắng hồng mà ít tác dụng phụ.

Hoạt động như một chất chống oxy hóa 

Các thói quen kém lành mạnh như hút thuốc, uống rượu thường xuyên chính là nguyên nhân làm thúc đẩy quá trình stress oxy hóa tế bào. Trong khi đó, sâm đại hành được xem là chiến binh có thể giúp bạn chống lại stress oxy hóa. Từ đó, giúp ngăn ngừa các tổn thương tế bào và giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý khác, đồng thời còn giúp tăng cường và bảo vệ sức khỏe cực tốt. 

Một số bài thuốc chữa bệnh từ sâm đại hành 

• Bài thuốc chữa viêm phổi, viêm họng và sưng amidan: Chuẩn bị lấy 3g sâm đại hành, sài đất, cỏ nhọ nồi, vỏ rễ cau, bách bộ, mạch mội 12g mỗi loại. Đem tất cả đi sắc lấy nước uống. 
• Bài thuốc chữa chứng mất ngủ và thiếu máu: Đem 30g sâm đại hành cùng với 14g lạc tiên sắc lấy nước uống. Ngoài cách sắc uống nước, bạn có thể nấu chúng thành cao để dùng dần. 
• Bài thuốc chữa sa trực tràng: 15g sâm đại hành, 15g hoàng kỳ, 15g đảng sâm, 6g xuyên khung. Sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang. 
• Bài thuốc chữa mụn nhọt sưng tấy: Dùng 4g sâm đại hành, bồ công anh, bông trang, đơn tướng quân, sài đất, 16g mỗi loại. Sắc uống. 
• Bài thuốc giúp bổ huyết trị tê thấp: Chuẩn bị sâm đại hành, đương quy, cẩu tích, bạch chỉ, cốt toái bổ, độc hoạt, 50g cho mỗi loại. Đem tất cả đi ngâm với 2 lít rượu dùng để uống dần. 

Có thể thấy, sâm đại hành là một loại dược liệu rất gần gũi với người dân và có nhiều công dụng tuyệt vời. Tuy nhiên, trước khi sử dụng nên có sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền để tránh gặp phải các tác dụng không mong muốn.