Tìm hiểu về bạch linh – Công dụng và các bài thuốc chữa bệnh

Bạch linh hay còn gọi là phục linh, là một vị thuốc có tác dụng an thần, hạ đường huyết, lợi tiểu, bảo vệ gan. Ngoài ra, dược liệu còn có khả năng ngăn ngừa ung thư, tăng cường hệ miễn dịch…

>>> Xem thêm: Tác dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ đăng tâm thảo 

Tìm hiểu về bạch linh

Đặc điểm

Bạch linh hay còn gọi là phục linh, nấm lỗ, bạch phục linh. Là một loại nấm mọc ký sinh xung quanh rễ cây thông, có dạng hình thoi, hình cầu hoặc hình khối không đều và kích thước lớn nhỏ không đồng nhất.

Phía ngoài của bạch linh thường có màu nâu, nâu đậm hoặc nâu đen, lồi lõm, xuất hiện nhiều vết nhăn thấy rõ. Bên trong nấm thì có màu trắng, lớp viền ngoài có màu nâu nhạt. Có một số trường hợp đặc biệt thì bên trong sẽ có màu hồng nhạt.

Thu hái, sơ chế, bảo quản

Bạch linh được phân bố chủ yếu ở Trung Quốc. Ở nước ta, người ta tìm thấy chúng tại Đà Lạt nhưng số lượng ít và chưa được khai thác nhiều. 

Dược liệu được thu hái vào tháng 7 đến tháng 9 hằng năm. Khi hái về, nấm bạch linh sẽ được loại bỏ hết tạp chất và chất thành đống cho ra mồ hôi. Sau đó đem đi chỗ thoáng gió để làm se mặt nấm rồi tiếp tục chất đống, phơi thêm vài lần nữa đến khi bề mặt nấm nhăn nheo. Cuối cùng là đem phơi âm can đến khi nấm khô hoàn toàn. Hoặc có thể dùng nấm tươi, cắt thành từng miếng và phơi ở nơi thoáng gió cho khô.

Bảo quản bạch linh ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp của mặt trời hoặc nơi có nhiệt độ cao.

Bộ phận được dùng 

Toàn bộ cây nấm bạch linh đều được thu hái để làm thuốc, mỗi vị thuốc được làm từ các bộ phận khác nhau và có tên gọi cũng khác nhau:

• Phục linh bì: Lớp vỏ ngoài cùng của bạch linh, vỏ ngoài màu nâu trắng hoặc nâu nhạt và có một mặt là màu nâu đen. 
• Phục linh khối: Phần còn lại của nấm sau khi được tách vỏ ngoài, thường có màu nâu nhạt, trắng hoặc hồng nhạt.
• Phục thần: Là phần nấm ôm lấy đoạn rễ của cây thông.
• Bạch phục linh: Phần màu trắng bên trong của nấm. 
• Xích phục linh: Là phần màu nâu nhạt hoặc màu đỏ của nấm.

Thành phần 

Trong nấm bạch linh, các nghiên cứu đã tìm thấy nhiều thành phần hóa học như: chất khoáng, lipase, adenine, các hợp chất triterpenoid, beta-pachymanase, beta-pachyman, protein, mỡ, histamine, gum…

Công dụng của bạch lịch

Trong y học cổ truyền

• Tính vị: ngọt, nhạt, tính bình
• Quy kinh: Tâm, Tỳ, Thận và Phế
• Công dụng là trừ thấp, an thần, lợi thủy, hòa vị, kiện tỳ
• Chủ trị trong điều trị tiểu tiện khó, tỳ khí hư nhược, mất ngủ, đàm ấm, phù nề, tiêu chảy, nhịp tim nhanh, chứng thấp nhiệt, yếu tim.

Trong y học hiện đại

• Nghiên cứu đã chứng minh bạch linh có thể bảo vệ tế bào gan, hạ đường huyết, giảm nguy cơ loét dạ dày. 
• Thành phần polysaccharide có trong dược liệu có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, kháng tế bào ung thư, an thần và lợi tiểu.
• Nước sắc từ dược liệu cũng có tác dụng ức chế trực khuẩn biến dạng, trực khuẩn đại tràng, xoắn khuẩn và tụ cầu vàng. 

>>> Xem thêm: Tìm hiểu về hoài sơn và tác dụng của nó đối với sức khỏe 

Một số bài thuốc dân gian có bạch linh

Bài thuốc trị tiêu chảy: Chuẩn bị đậu ván trắng, nhân sâm, ý dĩ nhân, bạch truật, củ mài, hạt sen, bạch linh mỗi loại 80g, trần bì, sa nhân, chính cam thảo, cát cánh mỗi loại 40g. Đem tất cả đi tán thành bột mịn rồi trộn với bột hồ gạo tẻ làm thành viên, mỗi ngày dùng 12 – 24g, chia đều làm 3 lần để dùng. 

Bài thuốc Trị chứng tiểu tiện khó, phù: 12g phục linh, 10g trạch tả, 10g uất lý nhân, đem đi sắc với nước, mỗi ngày uống 1 thang. 

Bài thuốc trị mất ngủ, khó ngủ, ngủ trằn trọc: Dùng 1 lượng các vị thuốc: viễn chí, xương bồ, long nhẫn nhục, phục linh, phục thần, đảng sâm. Đem tán thành bột mịn, sau đó luyện mật làm thành hoàn và sử dụng chu sa làm áo. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần dùng 10 – 20g. 

Bài thuốc trị cơ thể gầy yếu, mệt mỏi, suy nhược: Lấy 12g phục linh, 12g mẫu đơn, 12g trạch tả, 16g sơn thù, 16g hoài sơn và 32g sinh địa. Tán tất cả thành bột mịn rồi chế thành viên và dùng 20 – 30g mỗi ngày. 

Bài thuốc trị phong thấp do thấp tý hoặc do nhiệt: Cam thảo, khương hoạt, độc hoạt, tiền hồ, cát cánh, chỉ xác mỗi loại 80g, 120g sài hồ và bạch phục linh, 100g kinh giới và phòng phong. Tất cả đem đi phơi khô rồi tán thành bột mịn, mỗi lần dùng 10g uống với nước sôi để nguội, ngày dùng 2 lần. Nếu dùng cho trẻ em thì chỉ sử dụng ½ liều thuốc thông thường. 

Bài thuốc giúp an thần và ninh tâm: Lấy 5 trái đại táo, 8g chích cam thảo, 8g mộc hương, long nhãn, táo nhân, chích hoàng kỳ, phục thần, viễn chí, bạch truật, đương quy mỗi loại 12g. Chế thành viên hoàn mềm và uống trước khi đi ngủ. 

>>> Xem thêm: Xích thược – Dược liệu trong dân gian với nhiều giá trị tuyệt vời

Một số lưu ý khi dùng bạch linh

• Mỗi ngày chỉ nên dùng khoảng 6 – 12g bạch linh
• Không dùng nấm cho người bệnh có tỳ hư hãm, thoát vị, di hoạt tinh do hư hàn, tiểu nhiều
• Tránh dùng bạch linh khi đang sử dụng bài thuốc và các món ăn có chứa nấm phục linh
• Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng để đảm bảo an toàn và đem lại hiệu quả điều trị bệnh tốt nhất. 

Đây là một vị thuốc quý có nhiều công dụng và giá thành cũng khá đắt đỏ, vì vậy bạn nên tìm hiểu kỹ càng và lựa chọn những nơi bán uy tín để tránh mua phải hàng kém chất lượng, hàng giả.