Kha tử – Vị thuốc quý có công dụng chữa ho, khàn giọng

Kha tử là dược liệu có tính ôn, vị đăng và hơi cay nhẹ, được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc điều trị bệnh về tiêu hóa, ho mạn tính, khàn giọng, tiêu chảy, hen..

>>> Xem thêm: Ích mẫu là gì? Tại sao lại có nhiều tác dụng cho phụ nữ?

Tổng quan về cây kha tử

Cây kha tử là loài cây thân gỗ, cao từ 15 – 20m, có vỏ màu đen nhạt kèm các vạch nứt dọc. Lá cuống ngắn, mọc đối nhau. Hoa mọc ở kẽ lá hoặc đầu cành, tràng hoa có mùi thơm, màu trắng. Quả hình trứng, màu nâu nhạt, dài 3 – 5cm, đường kính 2.5 – 3cm và có 2 đầu ngọn, 5 cạnh dọc. Hạt của kha tử khá cứng, vị chua chát, thịt dày.

Cây kha tử thường mọc ở ven sông suối, chân núi, dọc đường đi. Ở nước ta, dược liệu mọc dại và đang được trồng ở một số tỉnh miền Nam. 

Thời gian thu hoạch quả kha tử là từ tháng 6 – tháng 8, ưu tiên chọn các quả già chín, vỏ ngoài có màu vàng ngà, thịt chắc phơi khô. Quả còn non, ốp lép thì nên vứt bỏ. 

Để sử dụng, trước tiên người dân sẽ rửa sạch, sau đó đem phơi khô hoặc sấy khô. Dược liệu thu được cần bảo quản trong túi, chai, lọ, để nơi khô ráo, tránh ẩm mốc.

Công dụng của kha tử là gì? 

Công dụng của kha tử theo y học cổ truyền

• Sát trùng dạ dày và đường ruột 
• Hỗ trợ làm săn chắc niêm mạc dạ dày 
• Giúp trừ ho, chữa khàn tiếng và ra mồ hôi trộm 
• Chỉ tả sáp tràng, liễm phế chỉ khái 
• Trị trĩ nội, kiết lỵ kinh niên
• Ngăn ngừa chứng tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng 

Công dụng của kha tử theo y học hiện đại

• Nhờ có chứa hoạt chất Polysaccharid, dược liệu có thể điều trị viêm họng, khản tiếng, giảm ho rõ rệt chỉ trong 30 phút. 
• Kha tử được xem là chất kháng sinh tự nhiên với khả năng diệt khuẩn mạnh nhờ hàm lượng tanin dồi dào. 
• Có thể ức chế và tiêu diệt các loại virus gây nên viêm họng như virus cúm A, virus cúm B, Herpes Simplex (HPV), vi khuẩn như tụ cầu, liên cầu.
• Alloyl trong kha tử có tác dụng kháng virus, ức chế sự phát triển của một số loại virus làm suy giảm hệ thống miễn dịch. 
• Có khả năng ức chế sự phát triển của trực khuẩn bạch cầu, trực khuẩn mủ xanh, tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn tán huyết,…

Một số bài thuốc trị bệnh từ kha tử

Bài thuốc trị ho, khản tiếng, viêm họng: Dùng 4 quả kha tử, 6g cam thảo, 10g cát cánh, đem sắc cùng 150ml nước lọc, 150ml đồng tiện (nước tiểu đồng tử). Để lửa nhỏ đến khi còn 150ml thì tắt bếp, uống ngay khi còn nóng. Mỗi ngày dùng 1 thang và sử dụng liên tục trong 10 ngày. 

Bài thuốc chữa ho phế hư: Lấy 8g kha tử đã giã dập và bỏ hạt, 6g cam thảo, 10g cát canh. Đem sắc cùng 3 bắt nước đến khi còn 200ml, chia làm 4 lần uống hết trong ngày, mỗi ngày dùng lấy 1 thang đến khi khỏi hẳn. 

Bài thuốc chữa ho hen do hư phế hoặc ho kéo dài làm khàn giọng: Đem 10g khả tử, 5g cam thảo, 5g hạnh nhân đi sắc cùng 600ml nước ở nửa nhỏ. Đun đến khi còn 300ml nước thì chia đều làm 3 lần uống hết trong ngày, mỗi ngày dùng 1 thang liên tục trong 7 – 10 ngày. 

Bài thuốc trị viêm họng, đau rát họng: Lấy 1 đến 2 quả kha tử, rửa sạch, để ráo. Sau đó cắt lấy phần vỏ quả, nhai kỹ rồi nuốt nước. Thực hiện như vậy 2 – 3 lần mỗi ngày, liên tục trong 10 ngày. 

Bài thuốc chữa trẻ em ho có đờm: Lấy 1 – 2 quả cây kha tử đem đi nướng đến khi có mùi thơm thì cho vào ly, đổ thêm 100ml nước ấm cùng với một chút muối, khuấy đều và dùng hỗn hợp để ngậm rồi nuốt từ từ. Mỗi ngày dùng 1 lần cho đến khi khỏi hẳn. 

Bài thuốc trị chữa tiêu chảy lâu ngày, sa hậu môn, lỵ do suy yếu và hàn: 10g quả kha tử, 5g xanh tú xá, 5g can khương, tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 3 – 6g cùng với nước ấm, uống mỗi ngày 3 lần. 

Bài thuốc trị thổ tả do lạnh, tâm tỳ loạn đau: Chuẩn bị kha tử, phục linh, hậu phát, cam thảo, lương khương, can khương, mạch nha, thảo quả, trần bì, thần khúc mỗi loại 5g, tán thành bột mịn. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần 6g uống với 200ml nước ấm, sử dụng hàng ngày cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm. 

Lưu ý khi sử dụng kha tử

Đối với những người bệnh mắc hội chứng ngoại cảnh hoặc tích tụ nhiệt thấp thì không nên sử dụng kha tử. Ngoài ra, người mới táo bón, cảm ngoại hoặc dị ứng với thành phần của kha tử cũng tuyệt đối không được sử dụng. 

Phụ nữ mang thai, đang cho con bú, trẻ em cần hết sức thận trọng, nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi dùng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và em bé. 

Vị thuốc kha tử còn có thể giảm tác dụng khi dùng chung với thuốc tây. Vì vậy, bạn cần hỏi ý kiến của bác sĩ trước để có liệu trình điều trị bệnh nhất tốt. 

Trên đây là những chia sẻ của Gia Dụng Việt về tác dụng, bài thuốc cũng như một số lưu ý khi sử dụng kha tử. Bạn có thể tham khảo một số bài thuốc trị ho, viêm họng… từ dược liệu này. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và có kết quả điều trị tốt nhất, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc người có chuyên môn về y học cổ truyền.

>>> Xem thêm:

Mách bạn các cách chữa ho bằng lá bạc hà cực hiệu quả

Đu đủ đực ngâm mật ong – Bài thuốc chữa ho và viêm loét dạ dày