Tác dụng của mộc qua và một số bài thuốc chữa bệnh hữu hiệu 

Mộc qua là một vị thuốc khá phổ biến trong y học cổ truyền, được quy vào kinh phế, can, tỳ vị, tính ôn. Có tác dụng trong việc điều trị bệnh thấp khớp, viêm ruột, đau thần kinh, đột quỵ, trầm cảm, thổ tả, kiết lỵ… 

>>> Xem thêm: Tìm hiểu về cây kế sữa và tác dụng mà nó đem lại cho sức khỏe

Đặc điểm của cây mộc qua

Cây mộc qua có tên khoa học là Chaenomeles lagenaria (Lois.) Koidz, thuộc họ Hoa hồng. 

Là một loại cây nhỡ có chiều cao từ 2 – 3m với thân cây phân cành dài có gai, dài từ 5 – 20mm, đường kính phía gốc từ 1 – 3mm, trên mặt cành còn có những bì không rõ. Lá mộc qua có cuống dài từ 3 – 15mm, phiến lá hình mác dài từ 2.5 – 14cm, rộng 1.5 – 4cm. Mép lá có răng cưa, mặt trên là màu xanh, mặt dưới là màu tím nhạt, cả 2 mặt đều nhẵn. 

Hoa mọc thành chùm ở kẽ lá, cánh hoa màu đỏ giống như hoa đào, cũng có loại hoa màu hồng hoặc trắng. Hoa có cuống nhưng khá ngắn. Quả mộc qua có hình cầu hoặc trứng, dài khoảng 8cm, mặt ngoài nhẵn bóng có màu vàng và mùi thơm nhẹ. Vào tháng 3 đến tháng 4 là mùa ra hoa và vào tháng 9 đến tháng 10 là mùa ra quả. 

Quả cây là bộ phận được sử dụng để làm thuốc điều trị bệnh. Sau khi thu hái, người dân sẽ bổ làm 2 hoặc 4 mạnh để phơi khô. Dược liệu sau khi phơi khô hoàn toàn sẽ có màu nâu đỏ đến tím đỏ, mùi thơm và vị chua chát. 

Thành phần hóa học có trong mộc qua

Theo nghiên cứu từ các nhà khoa học đã cho thấy, trong quả của cây mộc qua có chứa 38% đường glucose, 22.1% đường fructose, 1.9% axit glutamic, 82% malic, 30.5% sorbitol, 10.6% axit citric và 1.3% axit phosphoric.

Tác dụng của mộc qua là gì? 

Trong y học cổ truyền, mộc qua có vị chua chát, tính ôn, tác dụng liễm phế, bình gan, chỉ ho, hòa tỳ quá thấp thư gân cốt, dùng chữa chân tay đau nhức, hô lâu ngày, phù nề. 

Còn trong y học hiện đại, mộc qua đã được các nghiên cứu chứng minh với nhiều tác dụng như:

• Chống oxy hóa: Hoạt chất có quercetin trong quả mộc qua có khả năng loại bỏ oxit nitơ và các gốc tự do. Đồng thời, lượng hoạt chất flavonoid trong dược liệu còn có thể chống lại quá trình oxy hóa mạnh hơn so với vitamin C. 
• Giảm đau và kháng viêm: Chiết xuất từ mộc qua có chứa hợp chất este và polysaccharide với tác dụng giảm đau, giảm chứng khó tiêu, kháng viêm mạnh và điều hòa hệ miễn dịch. 
• Chống xơ vữa động mạch: Nhờ khả năng chống oxy hóa mạnh và giảm nồng độ cholesterol trong máu, mộc qua có thể phòng ngừa được xơ vữa động mạch. 
• Giúp điều hòa miễn dịch, chống ung thư: Nghiên cứu được thực hiện trên chuột đã cho thấy hoạt chất polysaccharide trong mộc qua có tác dụng điều hòa miễn dịch, ức chế quá trình tăng sinh tế bào ung thư. Bên cạnh đó hợp chất axit trong dược liệu cũng có tác dụng ức chế sự hoạt động của tế bào ung thư cũng như tăng cường đáp ứng miễn dịch. 
• Trị chứng tiêu chảy: Các chất axit hữu cơ như oleanolic, ursolic, axit betulinic… có trong cây mộc qua sẽ hỗ trợ điều trị chứng tiêu chảy nhờ tác dụng giảm đau và kháng khuẩn mạnh. 
• Giúp hạ đường huyết: Trong mộc qua có chứa hợp chất flavonoid và polysaccharide, hai chất này đã được chứng minh là có liên quan đến công dụng ức chế α – Glucosidase, từ đó giúp hạ đường huyết.
• Chống virus: Hợp chất axit oleanolic được chứng minh với tác dụng ức chế sự nhân lên của virus viêm gan B. Ngoài ra, hợp chất chống oxy hóa trong mộc qua còn có tác dụng chữa cúm gia cầm. 

Bài thuốc có sử dụng mộc qua

Bài thuốc chữa tiêu chảy, nôn ói: Đem sắc 20g mộc qua, 10g hồi hương cùng 10g gừng khô, lấy nước uống hết trong ngày. Dùng đến khi nào triệu chứng cải thiện thì ngưng. 

Bài thuốc trị tiết kỵ nhầy máu: Mộc qua, anh túc xá, sa tiền tử chuẩn bị một lượng bằng nhau. Sau đó đem tất cả cả nghiền thành bột, mỗi lần dùng khoảng 6g uống với nước cháo trắng. 

Bài thuốc chữa đờm ngược tức ngực, phù nề: Lấy 60g tân lang, 15g đinh hương, 15g quế tâm, mộc qua, trần bì, nhân sâm mỗi loại 30g. Tất cả đem nghiền thành bột, bào chế thành viên có kích thước bằng hạt đậu xanh, mỗi lần dùng 30 viên uống cùng nước sắc gừng sống. 

Bài thuốc trị hoặc loạn chuyển gân: Đem 30g mộc qua sắc với 1 lít nước dùng uống mỗi ngày. Ngoài ra, có thể đem mộc qua đi nấu để lấy nước ngâm chân, sẽ giúp trị hoắc hoạn chuyển gân. 

>>> Xem thêm: Tác dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ đăng tâm thảo 

Điều cần lưu ý khi sử dụng mộc qua 

Theo y học cổ truyền, việc ăn quá nhiều mộc qua sẽ gây nên tác động xấu tới răng, bí tiểu. Và để đảm bảo an toàn thì người bệnh có trường vị tích trệ; người bị thương thực mà tỳ vị chưa hư, tích tụ nhiều không nên dùng dược liệu này. 

Tóm lại, cây mộc qua là dược liệu có nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Tuy nhiên, dược liệu có thể gây ra một số tác dụng phụ nhất định. Vậy nên, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và đem lại hiệu quả điều trị tốt nhất, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc có kinh nghiệm trước khi sử dụng.