Ung thư máu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Ung thư máu hay ung thư bạch cầu, là một căn bệnh ác tính rất khó chữa trị và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng con người. Để tìm hiểu rõ hơn về căn bệnh này, mời bạn hãy tham khảo phần nội dung dưới đây cùng chúng tôi.

Bệnh ung thư máu là gì?

Ung thư máu là hiện tượng lượng bạch cầu tăng quá nhanh và quá nhiều trong một thời gian ngắn. Dẫn đến tình trạng hồng cầu bị phá hủy và khiến người bệnh bị thiếu hụt. Nếu không được khắc phục sớm thì vấn đề tử vong chỉ là chuyện sớm muộn.

Ung thư máu chiếm khoảng 10% tổng số ca ung thư được chẩn đoán ở Hoa Kỳ mỗi năm, ước tính có khoảng 3% tổng số ca tử vong do ung thư máu gây nên. Tại Anh, có hơn 40.000 người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư máu mỗi năm và khoảng hơn 250.000 người hiện đang sống chung với căn bệnh này.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ra ung thư máu

Ung thư máu do đột biến có trong DNA của tế bào máu. Nguyên nhân gây đột biến này vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố nguy cơ dưới đây có thể liên quan đến tình trạng bệnh, cụ thể như:

• Độ tuổi: Ung thư máu có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi khác nhau. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh sau tuổi 40-60 sẽ cao hơn và điều này có thể là do các yếu tố như tích lũy độc tố trong cơ thể, sai sót trong gen theo thời gian.
• Giới tính: Bệnh gặp ở nam nhiều hơn nữ.
• Chủng tộc: Yếu tố chủng tộc cũng có liên quan đến gen và khả năng đột biến gen. So với người da trắng thì người da đen sẽ có nguy cơ mắc ung thư máu cao hơn.
• Tiền sử gia đình: Ung thư máu do đột biến trong DNA nên nó sẽ có khả năng di truyền sang thế hệ sau.
• Tiếp xúc với bức xạ hoặc hóa chất: Đây được coi là tác nhân có khả năng gây tổn thương và đột biến gen mạnh.
• Khói thuốc: Các thành phần có trong khói thuốc lá rất độc hại đối với cơ thể, nó chứa hơn 40 tạp chất có thể gây ung thư trong khói thuốc, trong đó các hợp chất có vòng thơm như benzopyrene lại có khả năng gây ung thư mạnh.
• Một số bệnh lý: Nhiều bệnh lý mạn tính như tiểu đường, viêm gan, xơ gan,… cũng sẽ góp phần làm tăng nguy cơ ung thư máu.

Dấu hiệu ung thư máu

Hơn một nửa bệnh nhân bị mắc ung thư bạch cầu có những biểu hiện được liệt kê dưới đây nhưng đều chủ quan và bỏ qua nó. Điều này cực kỳ có hại và còn có thể đe dọa nghiêm trọng tới tính mạng của người bệnh. Ung thư máu biểu hiện không quá rõ rệt, do đó bạn bạn hãy chú ý và phát hiện sớm để được điều trị bệnh kịp thời. Một số dấu hiệu của bệnh có thể kể đến như:

• Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi, uể oải kéo dài sẽ khiến bạn không thể làm việc hoặc sinh hoạt giống như bình thường.
• Sốt dai dẳng: Sốt là dấu hiệu cảnh báo bất thường trong hệ miễn dịch, nó cũng có thể là cảnh báo của các tế bào bạch cầu trong cơ thể.
• Đổ mồ hôi về đêm: Đổ nhiều mồ hôi và đột ngột vào ban đêm có thể khiến cho bạn thức giấc.

• Chảy máu hoặc xuất hiện nhiều các vết bầm tím bất thường: Bạn sẽ bị chảy máu không rõ nguyên nhân hoặc cơ thể xuất hiện các vết bầm tím mặc dù bạn không bị va đập và chúng không biến mất sau 2 tuần.
• Sụt cân bất thường: Các tế bào ung thư sẽ sử dụng nhiều năng lượng và dưỡng chất của cơ thể để có thể thực hiện quá trình nhân lên với số lượng lớn bất thường. Điều này sẽ khiến bệnh nhân ung thư bị sụt cân rất nhanh.
• Thường xuyên bị các bệnh liên quan đến nhiễm trùng: Hệ miễn dịch suy yếu do tế bào ung thư khiến cơ thể dễ bị các tác nhân bên ngoài tấn công.
• Sưng hạch bạch huyết, gan hoặc lách to bất thường: Dấu hiệu này thường phổ biến trong bệnh bạch cầu hoặc U lympho do gia tăng nhanh chóng số lượng tế bào ung thư gây tắc nghẽn hạch bạch huyết, ảnh hưởng đến chức năng của gan, lách.
• Đau xương: Dấu hiệu này sẽ cảnh báo bệnh bạch cầu hoặc Myeloma, cơn đau thường xuất hiện theo mức độ từ nhẹ đến nặng ở lưng, đùi, cánh tay và có thể kèm theo các đốm mềm trên xương.

Xem thêm: Ung thư phổi: Nguyên nhân – Dấu hiệu – Cách phòng ngừa

Bệnh ung thư máu phát triển qua những giai đoạn nào?

Các giai đoạn của một loại ung thư sẽ được phân chia dựa theo cơ sở di căn. Mỗi giai đoạn khác nhau sẽ có các thang điểm khác nhau để từ đó xác định được sự phát triển theo triệu chứng cũng như tỷ lệ di căn. Theo đó, ung thư bạch cầu sẽ phát triển qua các giai đoạn dưới đây.

• Giai đoạn 1

Ung thư máu giai đoạn đầu sẽ bao gồm sự mở rộng của các hạch bạch huyết. Điều này xảy ra là do sự gia tăng đột ngột của số lượng Lympho. Nếu phát hiện sớm thì tỷ lệ chữa khỏi của bệnh ở giai đoạn này khá cao bởi nó chưa có sự lây lan hoặc di căn sang những cơ quan khác.

• Giai đoạn 2

Ung thư máu giai đoạn này đã lây lan đến lá lách, gan và cả hạch bạch huyết. Dù không phải là tất cả mọi cơ quan đều sẽ bị ảnh hưởng cùng lúc. Thế nhưng chắc chắn sẽ có một hoặc vài bộ phận bị xâm lấn và sự phát triển của Lympho lúc này cũng đã tăng cao.

• Giai đoạn 3

Lượng bạch cầu tăng nhanh sẽ dẫn tới tình trạng thiếu máu và ung thư lúc này cũng đã tiếp tục xâm lấn sang những cơ quan khác. Ở giai đoạn này, có ít nhất 2 bộ phận đã bị di căn.

• Giai đoạn 4

Đây là ung thư máu giai đoạn cuối, cực kỳ nguy hiểm và rất khó để có thể điều trị, người bệnh sẽ có tỷ lệ sống không cao. Tỷ lệ tiểu cầu lúc này đồng thời cũng giảm đi nhanh chóng và các tế bào ung thư cũng đã lây lan đến phổi. Ngoài ra, bệnh nhân sẽ còn bị thiếu máu cấp tính và tiên lượng ngày càng xấu đi.

Chẩn đoán bệnh ung thư máu cho bệnh nhân

Chẩn đoán và xác định ung thư là bước đầu tiên khi bệnh nhân tới gặp bác sĩ. Quá trình này sẽ sử dụng kết hợp các xét nghiệm khác nhau để có thể xác định tế bào ung thư cũng như nhận định về bệnh. Một số phương pháp chẩn đoán được ứng dụng hiện nay có thể liệt kê như:

Xét nghiệm công thức máu

Đây là phương pháp dùng để xác định số lượng tiểu cầu, hồng cầu, bạch cầu cũng như phân loại tế bào bạch cầu. Khi bệnh nhân mắc ung thư, tế bào máu non Juvenile cell sẽ không thể phát triển thành tế bào trưởng thành mà buộc sẽ phải giải phóng ra các tế bào ngoại vi. Do đó, việc xét nghiệm công thức máu sẽ giúp xác định được chính xác số tế bào non này.

Xét nghiệm tủy

Phương pháp chọc tủy và xét nghiệm là bắt buộc mỗi khi xác định ung thư máu để phân loại và xác định các tế bào máu trong tủy. Bệnh nhân khi mắc ung thư bạch cầu sẽ có lượng Juvenile cell tăng cao, vượt quá 30%. Có 3 phương pháp để xét nghiệm tủy tùy thuộc vào từng loại ung thư:

• Xét nghiệm Immunophenotyping: Bác sĩ sẽ tiến hành chọc lấy 2ml tủy và sử dụng kháng thể đơn dòng để có thể xác định và phân loại ung thư.
• Xét nghiệm tế bào di truyền: Bác sĩ lấy khoảng chừng 2ml tủy để xem xét bản chất của tế bào máu và NST xem nó có biến đổi nào bất thường hay không.
• Xét nghiệm dịch não tủy: Bác sĩ sẽ lấy một lượng dịch não tủy từ cột sống thắt lưng để kiểm tra hệ thần kinh trung ương xem có bị ảnh hưởng hay không.

Ung thư máu có chữa được không? Điều trị bằng cách nào?

Ung thư bạch cầu là loại bệnh phức tạp,tiến triển nhanh và khó lường nên việc điều trị sẽ được tiến hành cẩn trọng, tỉ mỉ. Phác đồ điều trị ung thư máu sẽ còn tùy thuộc vào từng giai đoạn của bệnh cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Thông thường, bác sĩ sẽ kết hợp 2 phương án trở lên để có thể nâng cao tỷ lệ sống cho bệnh nhân với những phương pháp cụ thể dưới đây:

• Hóa trị: Hóa trị là phương pháp điều trị ung thư máu chính hiện nay. Bác sĩ sẽ sử dụng các loại thuốc hoá chất để có thể tiêu diệt các tế bào ung thư và làm chậm sự tiến triển của bệnh hoặc để loại bỏ ung thư. 
• Xạ trị: Là việc sử dụng bức xạ nhằm giúp điều trị bệnh bạch cầu, ung thư hạch hoặc u tủy. Bức xạ sẽ nhắm vào các tế bào bất thường, làm hỏng ADN của chúng để chúng không thể sinh sản nữa. Đôi khi xạ trị có thể kết hợp cùng với các phương pháp điều trị khác để giảm bớt đi một số triệu chứng và tăng hiệu quả điều trị hơn.
• Liệu pháp miễn dịch: Đây là liệu pháp sử dụng hệ thống miễn dịch để chống lại ung thư. Liệu pháp này sẽ giúp cơ thể tạo ra nhiều tế bào miễn dịch hơn hoặc cũng có thể giúp các tế bào miễn dịch hiện có tìm và tiêu diệt được tế bào ung thư.
• Liệu pháp nhắm mục tiêu: Phương pháp điều trị ung thư này sẽ nhắm vào những thay đổi hoặc đột biến di truyền biến các tế bào khỏe mạnh thành tế bào bất thường.

• Liệu pháp tế bào T CAR: Liệu pháp tế bào T CAR sẽ biến tế bào lympho T – loại tế bào bạch cầu – thành phương pháp điều trị ung thư hiệu quả. Liệu pháp tế bào T CAR sẽ được chỉ định cho điều trị bệnh bạch cầu nguyên bào lympho cấp tính tế bào B, đa u tủy cùng một số loại ung thư hạch không Hodgkin nếu các phương pháp điều trị khác không mang đến hiệu quả.
• Ghép tế bào gốc tự thân: Bác sĩ sẽ có thể thu thập và lưu trữ các tế bào gốc từ tủy xương trước khi tiến hành quá trình hóa trị liều cao. Sau khi hóa trị xong, chúng sẽ thay thế cho các tế bào gốc được bảo vệ. Bằng cách này, những người được cấy ghép tế bào gốc tự thân sẽ có thể tránh được các tác dụng phụ của hóa trị.
• Ghép tế bào gốc dị sinh: Đôi khi, tủy xương bị hư hỏng và cần được thay thế bằng tủy xương khỏe mạnh. Bác sĩ lúc này sẽ xác định một người hiến tặng tủy xương phù hợp và sử dụng tế bào của người hiến tặng đó để thay thế những tế bào bị hỏng của người bệnh. Đây được xem là một thủ tục hiệu quả nhưng nguy hiểm.

Bệnh ung thư máu sống được bao lâu?

Thời gian sống của bệnh nhân bị ung thư bạch cầu sẽ còn phụ thuộc vào tình trạng phát triển của lượng tế bào bạch cầu có trong máu cũng như cách phát triển của từng loại bệnh khác nhau. Các nghiên cứu đã được tiến hành và tiên lượng cho từng loại bệnh cụ thể như sau:

• Bệnh bạch cầu tủy mạn tính: Người bệnh khi được chẩn đoán ở giai đoạn đầu sẽ có thể sống khoảng 8 năm, giai đoạn giữa có thời gian khoảng chừng 5,5 năm và giai đoạn cuối còn khoảng 4 năm.
• Bệnh bạch cầu tủy cấp tính: Là dòng phổ biến với người trưởng thành. Nếu phát hiện sớm thì người bệnh có thể sống được ít nhất 5 năm, người càng cao tuổi thì tiên lượng sẽ càng giảm.
• Bệnh bạch cầu Lympho mạn tính: Nếu chỉ ảnh hưởng đến tế bào B thì bệnh nhân có thể sống được từ 10 – 20 năm. Tuy nhiên, người bị bạch cầu Lympho mạn tính tế bào T thì lại có tuổi thọ rất thấp.
• Bệnh bạch cầu Lympho cấp tính: Bệnh này sẽ tiến triển nhanh và khiến người bệnh chỉ có khoảng 4 tháng để sống. Tuy nhiên, ung thư máu ở trẻ em dạng này sẽ lại có thể được chữa khỏi được hoàn toàn.

Phòng ngừa ung thư máu bằng cách nào?

Không chỉ sau khi điều trị mà ngay cả trong cuộc sống thường ngày, bạn cũng rất cần chú ý để tránh những yếu tố nguy cơ gây bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư bạch cầu. Dưới đây là một số biện pháp để giúp bạn phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất:

• Duy trì lối sống cũng như sinh hoạt lành mạnh.
• Hạn chế tiếp xúc với hóa chất, tia bức xạ, nếu nghề nghiệp bắt buộc phải làm việc trong môi trường độc hại thì bạn cần có đồ bảo hộ lao động.
• Không hút thuốc lá.
• Khám sức khỏe định kỳ.

Bài viết trên đây đã tổng hợp và chia sẻ tới bạn những thông tin cụ thể, chi tiết nhất về căn bệnh ung thư máu. Đây vốn là căn bệnh có thể đe dọa nguy hiểm tới tính mạng. Do đó bạn hãy chú ý duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, khoa học và thường xuyên theo dõi sức khỏe bạn nhé.