Me rừng và những công dụng bất ngờ cho sức khỏe

Me rừng là một loại quả gắn liền với tuổi thơ của rất nhiều người. Không chỉ được chế biến thành các món ăn vặt, me rừng còn được sử dụng để làm thuốc. Cành, vỏ, lá, quả và rễ của chúng đều được dùng trong các bài thuốc chữa táo bón, tiêu chảy, tiểu tiện, cao huyết áp, sốt co do cảm mạo… Bài viết dưới đây, giadungviet.vn sẽ cung cấp cho bạn đọc hiểu thêm về công dụng, cách dùng và một số lưu ý khi sử dụng loại cây này. 

>>> Xem thêm:

Quả la hán – Loại “quả thần tiên” giúp cải thiện sức khỏe

Những tác dụng tốt cho sức khỏe của lá vối

Tổng quan về Me rừng

Me rừng có tên khoa học là Phyllanthus emblica L, thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae) và có nhiều tên gọi khác theo từng vùng miền như Xia xa liên (Kho), Mạy kham (Tày), Diều cam (Dao), Chùm ruột rừng, Mắc kham, Me quả tròn, Trám rừng, Cam lam, Mận rừng… Thường mọc hoang ở vùng đồi trọc, rừng núi, phân bố nhiều ở Việt Nam, Trung Quốc và Ấn Độ. 

Cây me rừng có thân cao từ 5 – 8m, nhiều cành nhưng khá mềm. Có lá nhỏ tạo thành hai day trông giống lá kép lông chim và có kèm lá cỡ rất nhỏ, hình 3 cạnh. Hoa của cây me rừng có màu vàng, là hoa đơn tính cùng gốc, nở vào tháng 4 đến tháng 11 hàng năm. Cụm hoa gồm nhiều hoa đực, có một số hoa cái mọc ở nách lá phía dưới cành. Quả hình cầu màu vàng nhạt, trước mọng, khía nhẹ, thành quả nang khi khô, có kích thước giống với quả táo ta. 

Thu hái, sơ chế

Có thể thu hoạch rễ me rừng vào bất cứ thời điểm nào. Sau khi đào rễ lên, người dân sẽ mang về rửa sạch rồi đem sấy hoặc phơi khô. Với quả me rừng, sẽ được thu hái vào mùa thu, sau đó đem đồ hơi nước rồi sấy hoặc phơi khô. Ngoài ra, các bộ phận khác của cây như lá, vỏ đều được người ta thu hái và sử dụng. Cần bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nơi có ánh nắng trực tiếp, nhiệt độ bảo quản hợp lý nhất là 25 độ C.

Thành phần hóa học

Trong me rừng có chứa rất nhiều thành phần hóa học, bao gồm:

• Đối với quả thì có chứa nhiều tannin, nhất là khi quả me rừng còn xanh. Trong tannin sẽ bao gồm acid chebulinic, vitamin C, terchebin, acid chebulic, acid chebulagic corilagin, acid galic, acid ellagic. 
• Lá của cây cũng có chứa tannin nhưng ít hơn so với quả, hàm lượng tannin có trong lá non sẽ rơi vào khoảng 23-28%. Ngoài ra, còn có một số thành phần khác như sitosterol, acid ellagic, kaempferol 3-glucozid và lupeol. 
• Vỏ thân cũng chứa tannin với hàm lượng từ 28-29,36% và có chứa 2,25% lupeol, 3,75% d-leucodelphinidin.

Những công dụng của me rừng

Theo Đông y

Theo Đông y, mỗi bộ phận của mẹ rừng đều có tính, vị khác nhau, cụ thể:

• Quả me rừng: Có tính mát, vị chua ngọt và hơi chát, tác dụng chữa chứng sinh tân chỉ khát, nhuận phế, hóa đờm, hạ nhiệt, tiêu viêm. 
• Lá me rừng: Có tính bình, vị cay, tác dụng lợi tiểu.
• Rễ me rừng: Có tính bình, vị đắng chát, tác dụng hạ áp, thu liễu.
• Hoa me rừng: Có tác dụng làm mát, hạ nhiệt, nhuận tràng. 

Nói chúng, cây me rừng theo Đông y là dược liệu có thể chủ trị cao huyết áp, tiểu đường, cảm mạo, đau răng, đau thượng vị, chàm da, tiểu tiện không thông, viêm ruột, bệnh bạch huyết, viêm da mẩn ngứa,… 

Ngoài ra, cây còn được sử dụng ở nhiều nước với công dụng khác nhau:

• Ở Ấn Độ thường dùng quả me rừng để trị tiêu chảy, vàng da, lỵ, khó tiêu, xuất huyết, thiếu máu. Hoặc dùng để ngâm rượu uống, giúp trị ho và kích thích hệ tiêu hóa. 
• Ở Thái Lan thì dược liệu được dùng để trị tình trạng thiếu vitamin C, tiêu chảy, sốt cao, tiểu tiện ít,…

Theo y học hiện đại

Cây me rừng đã được nghiên cứu và ghi nhận nhiều tác dụng dược lý sau:

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Nghiên cứu đã chỉ ra hợp chất crom trong cây me rừng có thể tham gia vào quá trình chuyển hóa glucid và lipid. Đồng thời làm tăng liên kết giữa insulin với các cơ quan thụ cảm, giúp điều tiết nồng độ insulin trong máu và giữ đường huyết ở mức ổn định. 

Tăng khả năng hấp thụ canxi cho cơ thể

Tất cả các bộ phận của cây me rừng đều chứa nhiều khoáng chất và vitamin, nên nó có thể làm tăng khả năng hấp thu canxi cho cơ thể. 

Cải thiện hệ tiêu hóa

Nhờ hàm lượng chất xơ dồi dào, quả me rừng sẽ giúp điều hòa nhu động ruột, hạn chế kiết lỵ, táo bón và tiêu chảy. Hơn nữa, nó còn được xem là một vị thuốc giảm đầy hơi, ợ nóng, chướng bụng,…rất hiệu quả.

>>> Xem thêm: Top những thực phẩm TỐT cho hệ tiêu hóa

Chống oxy hóa

Me rừng là một nguồn cung cấp các chất phytochemical dồi dào như furosin, corilagin, quercetin, axit gallic. Các hợp chất này đều có khả năng bảo vệ cơ thể trước nguy cơ stress oxy hóa do các gốc tự do ở mức dư thừa. Từ đó, giúp cơ thể luôn khỏe mạnh, ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. 

Cải thiện sức khỏe gan

Một số nghiên cứu đã được thực hiện, tiến hành điều trị bệnh tiểu đường trên chuột bằng me rừng. Kết quả đã cho thấy, quả me rừng có thể làm tăng khả năng chống oxy hóa trong gan, tăng cường chức năng gan và bảo vệ gan. 

Có lợi cho tim mạch

Trong me rừng có chứa một số thành phần giúp hạn chế sự tích tụ cholesterol bên trong thành mạch. Từ đó, làm giảm nguy cơ bị huyết áp cao, đột quỵ, xơ vữa động mạch. 

>>> Xem thêm: [Giải đáp] Thực phẩm tốt cho tim mạch là nhóm thức ăn nào

Những bài thuốc sử dụng me rừng để chữa bệnh

Bài thuốc chữa cao huyết áp: Chuẩn bị lấy 15 – 30g rễ cây me rừng, rửa sạch, sắc lấy nước chia làm nhiều lần uống hết trong ngày. 

Bài thuốc chữa cảm mạo sốt cao: Dùng 10 – 30g quả me rừng, sắc lấy nước uống trong ngày. Hoặc dùng 10 – 20g lá me rừng kết hợp với 1 nắm nhỏ râu ngô, 1 nắm mã đề, đem tất cả đi sắc lấy nước chia thành nhiều lần uống hết trong ngày.

Bài thuốc chữa bệnh tiểu đường: Chuẩn bị 15 – 20g quả me rừng, rửa sạch, để ráo rồi đem ướp cùng muối ăn, chắt lấy nước pha uống hàng ngày. 

Bài thuốc lợi tiểu: Đem 10 – 20g vỏ thân cây me rừng đi sắc lấy nước uống hết trong ngày. Hoặc bạn có thể dùng 10 – 20g lá me rừng cùng với một chút mã đề và râu ngô, sắc lấy nước uống chia thành nhiều lần và uống hết trong ngày. 

Bài thuốc chữa tiêu chảy, đau bụng, đau họng: Đem sắc 15 – 20g rễ cây khô cùng với 700ml nước rồi chia thành nhiều lần uống hết trong một ngày. 

Bài thuốc trị mẩn ngứa, viêm da mãn tính, thấp chẩn: Chuẩn bị 15 – 30g vỏ me rừng, 10 – 30g quả me rừng, 10 – 20g lá me rừng. Đem tất cả đi sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang. Đồng thời, người bệnh nên dùng cả lá me rừng nấu thành nước để rửa hàng ngày. 

Bài thuốc chữa rắn cắn trong trường hợp chưa thể đến bệnh viện: Giã nát bỏ cây me rừng rồi thêm vào một chút nước, chắt lấy phần nước uống còn bã thì đắp lên vết bị cắn. Sau đó, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức. 

Bài thuốc trị nước ăn chân: Giã nát quả me rừng, lấy nước thoa lên chỗ da bị nước ăn. 

Bài thuốc kích thích tiêu hóa, tăng cường khả năng sinh lý: Chuẩn bị 1kg me rừng, 2 lít rượu trắng. Rửa sạch me, để ráo rồi xếp vào bình, sau đó đổ rượu vào ngâm trong 1 tháng. Khi uống chỉ lấy 1 chén nhỏ, dùng 3 lần mỗi ngày trong bữa ăn.

Điều cần lưu ý khi sử dụng me rừng

• Để tăng hiệu quả điều trị, người bệnh nên kết hợp dược liệu cùng với các loại thuốc khác. 
• Không nên lạm dụng lâu dài, trước khi sử dụng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về liều lượng dùng phù hợp với thể trạng của mình. 
• Cần bảo quản vỏ, lá, rễ, quả của cây me rừng đúng cách, tránh bị ẩm mốc, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và hiệu quả điều trị bệnh.

Có thể thấy, hầu như các bộ phận của cây me rừng đều có thể dùng làm dược liệu giúp điều trị bệnh và cải thiện sức khỏe tương đối an toàn. Do đó, bạn có thể sử dụng chúng hoặc thêm loại quả này vào chế độ ăn để nâng cao sức khỏe. Tuy nhiên, cần tránh lạm dụng bạn nhé!